Polska – Chiny. Szokujące porównanie.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy udostępnia wiele danych o sytuacji ekonomicznej krajów członkowskich, czyli praktycznie prawie wszystkich krajów świata[1]. Korzystając z tych danych[2][3] sporządziłem dla Polski i Chin wykresy przedstawiające dochód narodowy brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca według parytetu siły nabywczej[4][5][6].
Krzywa o kolorze niebieskim przedstawia PKB per capita według PSN dla Polski, zaś krzywa o kolorze czerwonym taką samą zależność dla Chin.
Zwróćmy uwagę na następujący, bardzo istotny fakt: w roku 2005 Chiny osiągnęły dochód na głowę taki, jaki miała Polska na początku lat osiemdziesiątych (przedstawia to zielona linia na wykresie). W Polsce od lat 80-tych wzrost 5-7% jest przedstawiany społeczeństwu jako ogromny sukces, łącznie z koniecznością schładzania gospodarki, gdyby był większy. Natomiast Chiny wcale nie zmniejszyły tempa wzrostu po roku 2005. Ich gospodarka nie zwolniła - przez cały czas utrzymują wzrost dochodu na jednego mieszkańca ponad 11%. Przedstawia to poniższa tabela
| Okres | Krotność wzrostu | Średni wzrost roczny (w %) | ||
|---|---|---|---|---|
| Chiny | Polska | Chiny | Polska | |
| 1985 - 1994 | 3,09 | 1,46 | 11,93 | 3,83 |
| 1995 - 2004 | 2,67 | 1,89 | 10,33 | 6,60 |
| 2005 - 2014 | 2,98 | 1,78 | 11,53 | 5,95 |
| 1985 - 2014 | 24,58 | 4,92 | 11,26 | 5,45 |
| 1981 - 2014 | 42,60 | 5,31 | 11,67 | 5,04 |
Widzimy też, że PRZED wejściem do Unii Europejskiej Polska utrzymywała wyższe tempo wzrostu dochodu narodowego na głowę jednego mieszkańca według parytetu siły nabywczej. W latach 1995 - 2004 dochód ten wzrósł 1,89 razy (mimo chłodzenia gospodarki przez Balcerowicza pod koniec lat dziewięćdziesiątych), zaś w latach 2005 - 2014 tylko 1,78 razy. Nie przez przypadek użyłem słowa „tylko” - przecież przestąpienie do Unii Europejskiej przedstawiane było jako ogromna szansa dla Polski na gospodarczy rozwój i wyrwanie się z technologicznej zapaści. Rzeczywistość okazała się inna. Warto zauważyć, że być może dzięki otwarciu rynku pracy część wzrostu dochodu na głowę jednego mieszkańca została osiągnięta przez zmniejszenie liczby głów.
Dla lepszego porównania rozpatrywanych okresów odnotujmy, że w latach 1995 - 2004 dług publiczny wzrósł o 279 mld zł, zaś w latach 2005 - 2014 dług publiczny wzrósł o 395 mld zł oraz uzyskaliśmy około 80 mld euro z Unii Europejskiej. Kwotę uzyskaną z UE należy pomniejszyć o wysokość składek wpłaconych przez Polskę do budżetu UE, czyli o 33,7 mld euro.
Na zakończenie zobaczmy jak maleje przepaść między dochodem narodowym brutto na głowę jednego mieszkańca według PSN dla Polski i Chin. Tabela przedstawia iloraz tych wartości w wybranych latach
| 1980 | 1985 | 1990 | 1995 | 2000 | 2005 | 2010 | 2015 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 15,63 | 8,98 | 6,84 | 4,47 | 4,06 | 3,05 | 2,33 | 1,90 |
Możemy spróbować oszacować kiedy PKB per capita według PSN, a zatem i poziomy życia w Polsce i Chinach wyrównają się. Rozwiązując proste równanie, przy założonych rocznych wzrostach PKB per capita według PSN dla Chin na poziomie 11%, a dla Polski 6% otrzymujemy, że nastąpi to w roku 2031. Czytelnik powinien traktować ten wynik jedynie jako szacunkowy. Przecież Chiny od 2012 roku nie utrzymują już wzrostu na poziomie 11%, ale również Polska nie notuje w ostatnich latach przyrostów PKP per capita według PSN na poziomie 6%.
Należy po prostu zapamiętać – poziom życia w Chinach wzrasta tak gwałtownie, że być może już niedługo dorówna poziomowi życia w Polsce. Kolejne rządy w naszym kraju rządzą jedynie w perspektywie czteroletniej i wróży to jak najgorzej polskiej gospodarce. Może okazać się, że dzięki rządom kolejnych geniuszy nie tylko nie zdołaliśmy zbudować drugiej Japonii ani drugiej Irlandii, ale nawet Chiny będziemy musieli doganiać.
PS
Dla zainteresowanych problemem Czytelników mam na zakończenie pewną uwagę techniczną. Zauważmy, że pierwszy wykres, jakkolwiek zawiera wiele informacji, niewiele nam mówi. Nie widzimy, na pierwszy rzut oka, który kraj rozwija się bardziej dynamicznie. Dlaczego tak się dzieje? Przyjmijmy dla uproszczenia, że pewien kraj utrzymuje stałe tempo wzrostu PKB per capita, powiedzmy 6% rocznie (wielkość wzrostu/spadku nie ma znaczenia). Jeśli sporządzimy wykres, to okaże się, że otrzymamy funkcję wykładniczą, czyli funkcję postaci 
. Trudno jest analizować i wyciągać wnioski, kiedy jedynie oglądamy wykresy takich funkcji. Ale jest na to prosty sposób, wystarczy zastosować skalę logarytmiczną na osi OY, aby rozpatrywany wykres stał się linią prostą. Rzeczywiste wykresy wzrostu PKB, będą oczywiście liniami łamanymi i bardzo łatwo będzie można uchwycić przyszłą tendencję wzrostu i porównać wykresy dla różnych państw. Poniżej przedstawiam wykres PKB per capita według PSN dla czterech państw: Chin, Polski, Wielkiej Brytanii i USA.
Tym razem tendencje stają się bardzo czytelne. Widzimy, że czerwona krzywa (Chiny) pnie się w górę, zaś niebieska krzywa (Polska) biegnie praktycznie równolegle do krzywych UK i USA. Wynika stąd, że Chiny mają realną szansę dojścia do światowej czołówki, zaś Polsce pozostaje liczyć na kryzysy w krajach bardziej rozwiniętych gospodarczo.
Zachęcam Czytelnika do odwiedzenia strony Google Public Data Explorer (LINIOWY), (LOGARYTMICZNY). Zauważmy, że strona ta pozwala samodzielnie sporządzać różne rodzaje wykresów dla wybranych państw. Możliwy jest też wybór skali na osi OY.
PPS
Zamieszczona niżej tabela przedstawia wzrost państwowego długu publicznego, wzrost zadłużenia Skarbu Państwa i koszty obsługi długu Skarbu Państwa[7][8] oraz wysokość składek wpłaconych do budżetu Unii Europejskiej[9][10]. Zwróćmy uwagę na artykuł 73 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, w którym ustawodawca ustalił zasady obliczania długu publicznego
Art. 73
1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.
Wyeliminowanie wzajemnych zobowiązań między jednostkami sektora finansów publicznych jest nazywane w skrócie konsolidacją. Konsolidację przeprowadzamy po to, aby uniknąć podwójnego liczenia niektórych pozycji składowych długu.
| Rok | Państwowy dług publiczny (po konsolidacji) (w mld zł) |
Zadłużenie Skarbu Państwa (przed konsolidacją) (w mld zł) |
Koszt obsługi zadłużenia Skarbu Państwa (w mld zł) |
Składka wpłacona do UE (w mld euro) |
|---|---|---|---|---|
| 1992 | – | 99,6 | 3,6 | – |
| 1993 | – | 138,1 | 5,9 | – |
| 1994 | – | 152,2 | 9,2 | – |
| 1995 | – | 167,3 | 14,2 | – |
| 1996 | – | 185,6 | 14,4 | – |
| 1997 | – | 221,6 | 16,3 | – |
| 1998 | – | 237,4 | 17,9 | – |
| 1999 | 273,4 | 264,4 | 18,8 | – |
| 2000 | 280,3 | 266,8 | 18,0 | – |
| 2001 | 302,1 | 283,9 | 20,9 | – |
| 2002 | 352,4 | 327,9 | 24,0 | – |
| 2003 | 408,3 | 378,9 | 24,1 | – |
| 2004 | 431,4 | 402,9 | 22,7 | 1,32 |
| 2005 | 466,6 | 440,2 | 25,0 | 2,38 |
| 2006 | 506,3 | 478,5 | 27,8 | 2,55 |
| 2007 | 527,4 | 501,5 | 27,6 | 2,78 |
| 2008 | 597,8 | 569,9 | 25,1 | 3,40 |
| 2009 | 669,9 | 631,5 | 32,2 | 3,23 |
| 2010 | 747,9 | 701,9 | 34,1 | 3,49 |
| 2011 | 815,3 | 771,1 | 36,0 | 3,73 |
| 2012 | 840,5 | 793,9 | 42,1 | 3,57 |
| 2013 | 882,3 | 838,0 | 42,5 | 4,44 |
| 2014 | 826,8 | 779,9 | 34,5 | 4,15 |
PPPS
Omawiając „sukces” planu Balcerowicza warto porównać kursy walut. Poniżej zestawiłem kurs złotówki z dnia 01.01.1995 (denominacja złotego)[11] oraz z dnia 02.01.2017
| Waluta | Symbol | 01.01.1995 | 02.01.2017 | Krotność zmiany |
|---|---|---|---|---|
| frank szwajcarski | CHF | 1,8546 | 4,1209 | 2,22 |
| dolar kanadyjski | CAD | 1,7306 | 3,1402 | 1,81 |
| dolar amerykański | USD | 2,4301 | 4,2106 | 1,73 |
| dolar australijski | AUD | 1,8865 | 3,0187 | 1,60 |
| korona duńska | DKK | 0,3995 | 0,5938 | 1,49 |
| euro | EUR | 2,9781 | 4,4157 | 1,48 |
| jen japoński | 100 JPY | 2,4380 | 3,5858 | 1,47 |
| korona szwedzka | SEK | 0,3257 | 0,4626 | 1,42 |
| funt szterling | GBP | 3,7983 | 5,1925 | 1,37 |
| korona norweska | NOK | 0,3594 | 0,4876 | 1,36 |
Przypisy
- ↑ Wikipedia, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, (LINK)
- ↑ International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2015, plik XLS (LINK)
- ↑ International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2015, (LINK)
- ↑ Parytet siły nabywczej (PSN) jest to metoda stosowana w celu określenia względnej wartości różnych walut. Tak określona wartość walut jest różna od znanego powszechnie finansowego (giełdowo-bankowego) kursu walut.
Przypuśćmy, że zdefiniowaliśmy pewien koszyk towarów i usług. Właściwy dobór towarów i usług jest największym problemem, bowiem budując koszyk zawsze będziemy skłonni odrzucić dobra luksusowe lub zastąpić dobra droższe ich tańszymi odpowiednikami. Pomijając wspomniane problemy, możemy teraz obliczyć koszt uzyskania tego samego koszyka towarów i usług w USA (koszt K1 w USD) oraz w Polsce (koszt K2 w PLN). Iloraz K2/K1 określa kurs dolara do złotówki w sile nabywczej tych walut. Otrzymany kurs wymiany USD/PLN, to kurs względem parytetu siły nabywczej. Informuje on nas znacznie lepiej np. o dochodzie narodowym brutto Polski lub PKB per capita, bowiem uwzględnia siłę nabywczą ludności.
Przykładowo, według danych MFW w roku 2014 w Polsce trzeba było wydać 1,75 zł, aby uzyskać towary dostępne w USA za jednego dolara (porównaj dane oznaczone w pliku XLS jako PPPPC i NGDPDPC).
- ↑ Wikipedia, Parytet siły nabywczej, (LINK)
- ↑ Wikipedia, PKB per capita, (LINK)
- ↑ Informację o długu publicznym, zadłużeniu Skarbu Państwa i kosztach obsługi długu Skarbu Państwa Czytelnik znajdzie w raportach rocznych na stronie Ministerstwa Finansów (LINK). Podam przykładowy link do raportu rocznego z 2010 roku (LINK)
- ↑ Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 2453 w sprawie strategii rozwiązania problemu długu publicznego Polski (LINK)
- ↑ Ministerstwo Finansów, Transfery finansowe Polska - Unia Europejska (LINK)
- ↑ Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 2719 w sprawie wysokości składek wpłacanych corocznie przez Polskę do budżetu Unii Europejskiej (LINK)
- ↑ Money.pl, Tabele archiwalne kursów średnich NBP, (LINK1), (LINK2)